Gigantyczne drzewa zamieniają się w dłubanki

Transparenz: Redaktionell erstellt und geprüft.
Veröffentlicht am

Frytki znów latają nad jeziorem Attersee: tam, gdzie około 8 000 lat temu mieszkańcy pali pływali po jeziorze w dłubankach, obecnie budowane są dwie nowe łodzie oparte na modelach z epoki kamienia.

Am Attersee fliegen wieder die Späne: Wo vor rund 8.000 Jahren schon die Pfahlbauer mit Einbäumen über den See fuhren, entstehen nun zwei neue Boote nach steinzeitlichem Vorbild.
Wstępna obróbka ziemianek za pomocą zrekonstruowanych narzędzi z epoki kamienia © oebf/W. Lienbachera

Gigantyczne drzewa zamieniają się w dłubanki

Stowarzyszenie „Pfahlbau am Attersee” kontynuuje starożytną tradycję przy wsparciu Austriackich Lasów Federalnych (ÖBf) i Muzeum Historii Naturalnej (NHM): Unikalne elementy drewniane wykonane są z dwóch jodeł pospolitych, które mają ponad 130 lat i zostały wycięte przez Lasy Federalne w nadleśnictwie Loibichl nad Attersee. „Las zawsze był jednym z najważniejszych źródeł życia ludzkiego – drewno było niezbędne jako materiał konstrukcyjny i paliwo od epoki kamiennej i tak pozostaje do dziś. Projekt ziemianki ożywia kawałek historii tutaj, nad jeziorem Attersee” – mówi Andreas Gruber, członek zarządu ds. leśnictwa i ochrony przyrody w Federal Forests, które nie tylko zarządzają okolicznymi lasami, ale także jeziorem Attersee w sposób zrównoważony. Podczas gdy jedno dłubanki jest wykonane przez stowarzyszenie zajmujące się osadnictwem na palach przy użyciu nowoczesnych narzędzi, zespół kierowany przez archeologa eksperymentalnego Wolfganga Lobissera wykonuje drugie czółno ziemianki głównie przy użyciu replik prehistorycznych narzędzi. W ten sposób naukowcy wskrzeszają rzemiosło liczące tysiące lat. W 2011 roku UNESCO uznało kilka szczególnie dobrze zachowanych osad mieszkalnych na palach nad jeziorem Attersee za obiekty światowego dziedzictwa kulturowego.

Experimentalarchäologe Wolfgang Lobisser bei der Bearbeitung eines Einbaums.
Experimentalarchäologe Wolfgang Lobisser bei der Bearbeitung eines Einbaums.

Typowe gatunki drzew

Ernte der Weißtannen im ÖBf-Forstrevier Loibichl im Herbst 2024 (c) Pfahlbauverein
Ernte der Weißtannen im ÖBf-Forstrevier Loibichl im Herbst 2024 (c) Pfahlbauverein

Do tego niezwykłego projektu wykorzystywane są dwa szczególnie potężne gigantyczne drzewa o wysokości ponad 40 metrów i obwodzie dochodzącym do 3,5 metra. W celu znalezienia odpowiednich okazów pracownicy Federalnej Służby Leśnej intensywnie poszukiwali odpowiednich drzew i odnajdywali je na terenach gmin Innerschwand i Unterach. „Jodła pospolita to gatunek drzewa o długiej tradycji, typowy dla tego regionu. Jest stabilny, łatwy w obróbce i dlatego idealnie nadaje się do produkcji drzew ziemnych. To pokazuje, jak różnorodną rolę odgrywają nasze lasy w regionie” – mówi Laurenz Aschauer, kierownik przedsiębiorstwa leśnego ÖBf Traun-Innviertel.

Narzędzia z epoki kamienia spotykają się z piłą łańcuchową

Rekonstruierte Steinzeit-Werkzeuge
Rekonstruierte Steinzeit-Werkzeuge

Prace nad dwoma pniami trwają łącznie około dwóch tygodni. Badania, praktyka i historia spotykają się na promenadzie nad jeziorem Seewalchner: jedno z dwóch plemion pracuje głównie przy użyciu zrekonstruowanych narzędzi z epoki kamienia, wykonanych z drewna, kamienia, żelaza lub brązu, podczas gdy drugie rzemieślnicy ze stowarzyszenia Pfahlbau nad Attersee i rolnicy z Seewalchner w większym stopniu korzystają z pił łańcuchowych. „W sumie nad dłubanką wykonano około 600 godzin ręcznej pracy – od spłaszczenia kadłuba po wydrążenie bagażnika. Naszym celem jest przywrócenie do życia tego oryginalnego charakteru oraz uczynienie go widocznym i zrozumiałym dla wszystkich” – wyjaśnia Gerald Egger z Attersee Pfahlbauverein.

Z jeziora z powrotem na wieś

Einbaum während der Erstbearbeitung (c) Hans-Joachim Rau
Einbaum während der Erstbearbeitung (c) Hans-Joachim Rau

Po wstępnej obróbce półfabrykaty ziemianek, tzw. „bijaki”, są zatapiane w jeziorze Attersee na kilka miesięcy. Podlewanie powoduje, że drewno uspokaja się i staje się bardziej odporne na słońce, wiatr i deszcz. Kajaki dłubankowe zostaną ostatecznie dopracowane latem 2026 r. Ich kolejny duży występ odbędzie się w ramach regat dłubankowych, które podobnie jak w 2016 r. mają przyciągnąć nad jezioro Attersee licznych turystów.

Domy na palach znajdujące się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO nad jeziorem Attersee

Domy na palach, zwane także osadami nadjeziornymi, były typową formą osadnictwa w regionie alpejskim w okresie neolitu. Jak dotąd nad jeziorem Attersee odnaleziono pozostałości ponad 30 wiosek zamieszkałych na palach. Chronione pod wodą i osadami drewno, narzędzia i przedmioty codziennego użytku zachowały się zaskakująco dobrze przez tysiące lat. Najstarsze znane datowania znajdują się w Seewalchen w rejonie wieży nurkowej i datowane są na rok 3990 p.n.e. W 1870 roku w Seewalchen am Attersee, bezpośrednio przy ujściu rzeki Ager, odkryto także pierwsze mieszkanie na palach w Górnej Austrii. W 2011 roku obiekty nad jeziorem Attersee, wraz z innymi w sześciu krajach, zostały wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Stowarzyszenie „Pfahlbau am Attersee” w żywy sposób przekazuje to dziedzictwo i nawiązuje do tradycji epoki kamiennej związanej z kajakami dłubankami. To pokazuje, jak blisko było wówczas ze sobą życie, las i woda.(gh)