Zware regen en klimaatverandering: hoe plaatsen zichzelf kunnen beschermen

Zware regen en klimaatverandering: hoe plaatsen zichzelf kunnen beschermen

Het aantal extreme zware regenbuien neemt aanzienlijk toe – met ernstige gevolgen zoals ondergelopen straten, evacuaties en miljarden dollars aan schade. Een blik op Opper-Oostenrijk laat de dimensie zien: in 2002 en 2013 waren er overstromingen op de Donau en de Inn met afvoerpieken die statistisch gezien slechts om de 100 tot 300 jaar zouden moeten voorkomen. En de reeks gaat verder: in 2023 leidden twee stormen tot aanzienlijke overstromingen - één keer in Vorarlberg, Tirol en Salzburg, en opnieuw in Karinthië, Zuid-Stiermarken en Zuid-Burgenland.

Van watertekorten tot zware regenval

September 2024 werd gevolgd door langdurige zware regenval, die wijdverbreide overstromingen veroorzaakte van Salzburg via Boven-Stiermarken tot het noorden van Burgenland. Vooral Neder-Oostenrijk en Wenen werden zwaar getroffen, met waterstanden die anders slechts eens in de honderd jaar worden bereikt. “Dit toont aan dat de huidige normen niet langer voldoende zijn. Uitgebreide bescherming tegen overstromingen en klimaatbestendige stedelijke planning zijn cruciaal voor de toekomst van steden en gemeenschappen”, benadrukt Gregor Grassl, associate partner en expert voor klimaat aangepast bouwen en stedelijke ontwikkeling bij Drees & Sommer.

Terwijl stijgende temperaturen in sommige regio’s tot watertekorten leiden, worden andere gebieden herhaaldelijk geconfronteerd met hevige regenval. Dat laatste is bijzonder verraderlijk omdat het spontaan en selectief gebeurt en daardoor lastig te plannen is, legt Grassl uit. “Het goede nieuws: met de juiste kennis kunnen steden zich aanpassen en veerkrachtiger worden.”

Vijf actiegebieden om droog te blijven

Grassl noemt vijf actiegebieden waarmee steden en gemeenschappen hun veerkracht tegen zware regenval aanzienlijk kunnen vergroten:

1. Analyse van lokale risico's
Zware regenval kan ook overstromingen veroorzaken die moeilijk te voorspellen zijn, zelfs buiten de rivieren. Regelmatige risicoanalyses en tests van de bestaande beveiligingssystemen zijn daarom belangrijk. “Overbelaste rioleringen zijn een van de meest voorkomende oorzaken van stedelijke overstromingen”, legt Gregor Grassl uit. Het is ook van cruciaal belang om te allen tijde de toegang tot noodroutes, brandweerkazernes en ziekenhuizen te garanderen.

2. Bevorder de blauwgroene infrastructuur
Groengebieden en stedelijke open ruimten fungeren als natuurlijke retentiegebieden en bufferen neerslag. “We spreken ook van sponssteden omdat de gebieden zich gedragen als een spons en regenwater absorberen”, zegt Grassl. Daarnaast bieden ze bescherming tegen hitte, verbeteren ze de luchtkwaliteit en biodiversiteit en verhogen ze de levenskwaliteit in steden.

3. Maak oppervlakken los
Asfalt en beton voorkomen dat regenwater wegsijpelt. “Om dit tegen te gaan, moet je grote gebieden ontsluiten en vervangen door waterdoorlatende alternatieven”, zegt Grassl. Op deze manier kunnen opstuwingen en overstromingen worden vermeden en kan tegelijkertijd het microklimaat worden verbeterd.

4. Het vermijden van contraproductieve dammen
Stijve dammen voeren het water vaak te snel af, waardoor overstromingen elders worden verergerd. “In plaats van water versneld af te voeren, is het belangrijk om het te vertragen en te bufferen.” Retentiegebieden en natuurlijke ontwerpen helpen om water langer op het terrein vast te houden.

5. Integratie in stadsplanning en landgebruiksplanning
Beschermende maatregelen moeten in een vroeg stadium in bouwprojecten worden geïntegreerd. “Retentieruimtes kunnen ook worden gebruikt als park, speeltuin of lounge.” Hierdoor ontstaat functionele bescherming met extra toegevoegde waarde.

“In plaats van reactief te reageren op gebeurtenissen, moeten steden en gemeenschappen proactief investeren in klimaatbestendige infrastructuur. Oplossingen die veiligheid, duurzaamheid en levenskwaliteit combineren, kunnen vandaag al worden geïmplementeerd”, besluit Gregor Grassl.