Einde van de afvalstatus van uitgegraven grond
Het einde van de afvalstatus van bouwafval is een basis voor de circulaire economie. Een nieuwe regeling moet het nu makkelijker maken om op afgegraven grond terecht te komen.

Einde van de afvalstatus van uitgegraven grond
Dit artikel behandelt de criteria voor het beweren van het zogenaamde einde van afval, waaraan moet worden voldaan als voorwaarde voor ALSAG-vrije recycling van bouwafval. Ten slotte is er een vooruitzicht op een nieuwe regeling voor grondafgravingen, die op dit gebied soelaas moet bieden. Exacte kennis van deze regelgeving is van cruciaal belang voor succesvol zakendoen in grond- en weg- en waterbouwkunde, omdat potentiële ALSAG-extra betalingen niet alleen pijnlijk kunnen zijn voor bouwbedrijven, maar zelfs hun voortbestaan kunnen bedreigen, gezien de hoeveelheden bouwafval die worden verplaatst.

Afval in de bouw
Volgens het federale afvalbeheerplan wordt in Oostenrijk jaarlijks in totaal 70 miljoen ton afval geproduceerd. Hiervan is 41 miljoen ton (59%) uitgegraven grond, 11 miljoen ton (16%) bouw- en sloopafval en 18 miljoen ton (25%) overig afval. Dit betekent dat 75% van het totale afval dat in Oostenrijk wordt gegenereerd, afkomstig is van bouwwerkzaamheden. Deze enorme hoeveelheid bouwafval moet door de bouwsector op de best mogelijke ecologische en economische manier worden behandeld en gebruikt om te kunnen voldoen aan de eisen van de circulaire economie.
Om bouwafval op een juridisch conforme manier te kunnen verwerken, moet aan een hele reeks wettelijke eisen worden voldaan, wat enorme uitdagingen met zich meebrengt voor alle betrokkenen (vooral bouwers, planners en bouwbedrijven). De belangrijkste wettelijke vereisten die relevant zijn voor de bouw omvatten de volgende juridische zaken:
- Abfallwirtschaftsgesetz 2002
- Recycling-Baustoffverordnung 2015
- Deponieverordnung 2008
- Altlastensanierungsgesetz 1989
- Bundesabfallwirtschaftsplan 2023
- Abfallverzeichnisverordnung 2020
- Abfallnachweisverordnung 2012
- Abfallbilanzverordnung 2008
Een overzicht van deze wettelijke eisen vindt u in de gids ‘Bouwafval, recycling en verwijdering’ van het Bouwbureau (beschikbaar op
www.bau.or.at/baurestmassen).
De volgende categorieën bouwafval en de juiste omgang ermee, zoals mogelijkheden tot recycling, documentatievereisten en opleveringsverplichtingen komen in de brochure aan bod:
- Bodenaushub
- Betonabbruch
- Asphaltaufbruch
- Bauschutt
- Holzabfälle
- Metallabfälle
- Kunststoffabfälle
- Baustellenabfälle
- Verpackungsabfälle
- POP-Abfälle
- Gefährliche Abfälle
Wanneer bestaat afval?
Het begrip afvalstof is in de Wet Afvalbeheer (AWG) als volgt geregeld: Afval is een roerende zaak,
- deren sich der Besitzer entledigen will oder entledigt hat (Entledigungsabsicht oder subjektiver Abfallbegriff) oder
- deren Sammlung, Lagerung, Beförderung und Behandlung als Abfall erforderlich ist, um die öffentlichen Interessen nicht zu beeinträchtigen (objektiver Abfallbegriff).
Een voorwerp wordt dus afval als er de intentie bestaat om het te verwijderen en/of er een openbaar belang is om het in te zamelen en als afval te behandelen. Bij bouwactiviteiten moeten vrijwel alle overtollige materialen, zoals uitgegraven grond, minerale bouwresten, bouwpuin of bouwafval (resten, snijresten, spanen, containers etc.) worden beoordeeld als afval, dat volgens de AWG op de juiste manier moet worden gerecycled of verwijderd.
ALSAG-bijdragen
De Wet Sanering Verontreinigde Terreinen (ALSAG) voorziet in een bijdrageplicht voor het storten van afval, het opvullen van oneffenheden of het uitvoeren van terreinaanpassingen (bijvoorbeeld met bouwpuin of niet-kwaliteitsgeborgd gerecycled materiaal), het exporteren van afval of het opslaan ervan voor een tussentijdse opslagperiode van 3 jaar. Deze is afhankelijk van het soort afval of stortplaats en bedraagt bijvoorbeeld € 9,20 per ton voor afgegraven materiaal of bouwafval. De ALSAG voorziet echter ook in de gratis recycling van uitgegraven materiaal en mineraal bouwafval, waarbij bepaalde eisen uit de Recycling Bouwmaterialenverordening en het Federaal Afvalbeheerplan moeten worden nageleefd. Het ALSAG-stroomschema 2025 toont duidelijk de verschillende recyclingmethoden en hun vereisten voor vrijstelling van ALSAG-bijdragen (zie grafiek).
De meer gedetailleerde regelgeving over ALSAG is samengevat in het ALSAG-informatieblad van het Bouwbureau (beschikbaar op www.bau.or.at/baurestmassen).
Uitzondering voor grondontgraving
Bij het ontgraven van grond zorgt de AWG voor een bijzonder kenmerk met betrekking tot de afvalstatus. Volgens § 3 lid 1 Z 8 worden niet-verontreinigde gronden die tijdens bouwwerkzaamheden zijn uitgegraven, niet eens als afval beschouwd als ervoor wordt gezorgd dat ze in hun natuurlijke staat worden teruggeplaatst op de plaats waar ze zijn uitgegraven (dezelfde bouwplaats). Van deze uitzondering kan echter geen gebruik worden gemaakt als uitgegraven grond bijvoorbeeld op een andere bouwplaats wordt gebruikt. In principe is dit een afvaleigenschap die onder de ALSAG valt.
Huidig: einde van de helling voor gronduitgraving
Als aanvulling op de Recycling Bouwstoffenverordening, die onder meer het einde van de verspilling van mineraal bouwafval regelt, werkt het Ministerie van Milieu momenteel aan een regeling over het vroegtijdig beëindigen van afval van uitgegraven grond. Deze nieuwe regeling is bedoeld om vroegtijdig en laagdrempelig een einde te maken aan de afgegraven grond en de benutting van de afgegraven grond te bevorderen in de geest van de circulaire economie.
In september 2024 presenteerde het ministerie een eerste ontwerp, dat algemeen werd verwelkomd door de bouw- en recyclingsector. Een dergelijke regeling zou het mogelijk maken dat niet-verontreinigde uitgegraven grond onmiddellijk de afvalstatus verliest als de kwaliteit wordt geverifieerd, en de productstatus bereikt in de zin van gemakkelijker verzending. Net als bij de Recycling Bouwstoffenverordening moet dit aan bepaalde gebruikseisen worden gekoppeld en alleen mogelijk zijn als er wordt voldaan aan gedefinieerde kwaliteitscriteria en aan een rapportageverplichting.
Op basis van dit eerste concept heeft de bouw- en recyclingbranche talloze suggesties voor verbetering aangedragen, die in ieder geval gedeeltelijk in de huidige conceptregeling zijn verwerkt.
Onbureaucratische uitvoering
De bouw- en recyclingsector heeft een position paper opgesteld met praktische suggesties voor de huidige ontwerpverordening, waarmee rekening moet worden gehouden in de definitieve versie van de komende verordening. Deze suggesties zijn samengevat in onderstaande fragmenten:
- Anwendungsbeschränkungen
Als aan de noodzakelijke milieukwaliteitseisen wordt voldaan en het einde van de afvalstof wordt bevestigd door een deskundigenrapport of rapport van een deskundige, moeten er zo min mogelijk beperkingen zijn op het wettelijk conforme gebruik. De vereisten voor het bijhouden van gegevens moeten tot een minimum worden beperkt zodra het einde van de verspilling is bereikt.
- Meldepflichten
Zodra het legale einde van de uitgegraven grond is vastgesteld, zou geen verdere kennisgeving aan de ontvanger van het materiaal nodig moeten zijn.
- Sieblinie als Mindestmaß einer bautechnischen Eignung
Bij het gebruik van niet-cohesieve gronden wordt het bewijs van een sorteercurve – afhankelijk van het geplande gebruik – als nuttig beschouwd, omdat dit zinvolle informatie verschaft over het mogelijke gebruik. De sorteercurve hoeft echter geen verplicht criterium te zijn om het einde van het afval te bereiken.
- Verwertungsgebot
Recyclingmaatregelen vloeien meestal automatisch voort uit bestaande technische en economische omstandigheden. Een recyclingvereiste kan daarom gerechtvaardigd zijn als het technisch en economisch zinvol is. Daarentegen moet iedere vorm van “verplichte levering” in de zin van de afvalstoffenwetgeving worden afgewezen.
Samenvatting
Een laagdrempelig afvaleinde bij het afgraven van grond kan een belangrijke bijdrage leveren aan het behalen van de doelstellingen van de Oostenrijkse strategie voor de circulaire economie. In de geest van de circulaire economie moet de geplande einde-afvalregelgeving zo onbureaucratisch en lean mogelijk worden vormgegeven, zodat deze daadwerkelijk wordt geaccepteerd in de bouwpraktijk.
Nadere informatie: hier