Η κατανάλωση γης συνεχίζει να μειώνεται

Η κατανάλωση γης συνεχίζει να μειώνεται

Η νέα χρήση γης για οικοδομικούς σκοπούς έχει μειωθεί στην Αυστρία τα τελευταία δύο χρόνια. Σύμφωνα με τα τρέχοντα στοιχεία της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Μετρολογίας και Επιθεώρησης (BEV) και της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος, η νέα χρήση γης επιβραδύνθηκε σημαντικά το 2024 για δεύτερη συνεχή χρονιά: συγκεκριμένα, 6,75 εκτάρια γης χρησιμοποιήθηκαν νέα κάθε μέρα το 2024 - μείωση 15,3 τοις εκατό σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Η συνολική έκταση νέας ετήσιας χρήσης ανήλθε σε 24,7 τετραγωνικά χιλιόμετρα, μετά από 29,2 τετραγωνικά χιλιόμετρα το 2023. Το 2022 ήταν 43,6 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Αυτό σημαίνει ότι η ετήσια κατανάλωση γης έχει μειωθεί σχεδόν στο μισό μέσα σε δύο χρόνια.
Συνολικά, το 7% της συνολικής εθνικής έκτασης στην Αυστρία χρησιμοποιήθηκε για κήπους, κτίρια, επιχειρήσεις, μεταφορές, χώρους αναψυχής και εξόρυξης το 2024 (= χρήση γης). Γύρω στο μισό από αυτό σφραγίστηκε, δηλ. κατασκευάστηκε, ασφαλτοστρώθηκε ή σκυροδετήθηκε (= επιφανειακή σφράγιση). Το ποσοστό σφράγισης αντιπροσωπεύει επί του παρόντος το 3,7 τοις εκατό της εθνικής έκτασης.
Η νέα απορρόφηση μειώνεται σταθερά από τις αρχές της δεκαετίας του 2000. Κατά τα έτη 2000 έως 2005, χρειάζονταν κατά μέσο όρο 81 τετραγωνικά χιλιόμετρα ετησίως, και τα τελευταία τέσσερα χρόνια ούτε το μισό αυτού του ποσού (βλ. πίνακα «Ετήσια νέα χρήση γης σε km²»).

Το Ελεγκτικό Συνέδριο αμφισβητεί το ανώτατο όριο των 2,5 εκταρίων την ημέρα

Το τρέχον κυβερνητικό πρόγραμμα ορίζει μείωση της κατανάλωσης γης στα 2,5 εκτάρια την ημέρα, αν και πρέπει να σημειωθεί ότι δεν προσδιορίζεται δεσμευτικός χρονικός ορίζοντας για την επίτευξη αυτού του στόχου. Ανεξάρτητα από αυτό, από τη σκοπιά της Ομοσπονδιακής Κατασκευαστικής Συντεχνίας, αυτός ο αδιαφοροποίητος στόχος έρχεται σε αντίθεση με τη δέσμευση της ομοσπονδιακής κυβέρνησης για μια ισορροπημένη πολιτική γης, επειδή συγκεντρώνει όλα τα έργα - ανεξάρτητα από το βαθμό σφράγισης και τις οικονομικές συνέπειες. Η Αυστριακή Ένωση Δήμων και τα αρμόδια κρατικά συμβούλια εξακολουθούν να επικρίνουν αυτό το ανώτατο όριο, το οποίο ακατάλληλα «καθορίστηκε» από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση.
Το Ελεγκτικό Συνέδριο εξέφρασε επίσης κριτική την άνοιξη του τρέχοντος έτους. Ιστορικό: το Ελεγκτικό Συνέδριο εξέτασε τη διεξαγωγή της Αυστριακής Διάσκεψης Χωροταξικού Σχεδιασμού (ÖROK) από τον Νοέμβριο του 2023 έως τον Απρίλιο του 2024. Το ÖROK είναι ένας θεσμός που υποστηρίζεται από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση, πολιτείες, πόλεις και δήμους για τον συντονισμό του χωροταξικού σχεδιασμού και της περιφερειακής ανάπτυξης σε εθνικό επίπεδο. Μεταξύ άλλων, είναι υπεύθυνη για την ανάπτυξη της «Στρατηγικής του Εδάφους για την Αυστρία», η οποία εγκρίθηκε από όλα τα ομοσπονδιακά κράτη στις αρχές του 2024.
Το Ελεγκτικό Συνέδριο αφιέρωσε ένα ξεχωριστό κεφάλαιο σε αυτή τη στρατηγική στην έκθεση ελέγχου του και κατέληξε στο εξής συμπέρασμα σχετικά με τον στόχο των 2,5 εκταρίων: «Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση το 2002 ήθελε να μειώσει την αύξηση των «μόνιμα κλειστών περιοχών» στην Αυστρία σε 2,5 εκτάρια την ημέρα έως το 2010. Ο στόχος ήταν να τη μειώσει στο μέγιστο 2,5 εκατοστό του εκατοστού της ημέρας κατά μέσο όρο 2,5 εκατοστών ανά ημέρα. τεκμηριωμένη αιτιολόγηση ή τεκμηριωμένη μεθοδολογική Η στρατηγική δεν περιείχε οποιαδήποτε απόκτηση αυτής της τιμής στόχου."(Πηγή: «Austrian Spatial Planning Conference – Office and Land Strategy», Έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, Απρίλιος 2025, σελίδα 72). Επιπλέον, παραμένει ασαφές «αν η τιμή στόχος αναφέρεται σε πρόσθετη χρήση γης ή επιφανειακή σφράγιση».(Πηγή: «Austrian Spatial Planning Conference – Office and Land Strategy», Έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, Απρίλιος 2025, σελίδα 90)

Απαραίτητες ορολογικές διευκρινίσεις

Το Ελεγκτικό Συνέδριο επισημαίνει επίσης στην έκθεσή του ότι οι όροι που χρησιμοποιούνται για τον καθορισμό του στόχου (σφραγισμένες περιοχές, χρήση γης, χρήση γης) «δεν ορίζονται σαφώς».(Πηγή: «Austrian Spatial Planning Conference – Office and Land Strategy», Έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, Απρίλιος 2025, σελίδα 12)
Η Ομοσπονδιακή Κατασκευαστική Συντεχνία συμμερίζεται αυτήν την άποψη, καθώς ο όρος «κατανάλωση γης» οδηγεί συχνά σε εσφαλμένα συμπεράσματα. Για παράδειγμα, ένα πάρκο ή ένα ακίνητο με μονοκατοικία και ένα λιβάδι με λουλούδια θεωρείται 100% «χρησιμοποιημένο» στα επίσημα στατιστικά στοιχεία, ακόμα κι αν στις περισσότερες περιπτώσεις μόνο ένα μικρό μέρος ολόκληρης της ιδιοκτησίας είναι πραγματικά σφραγισμένο ή χτισμένο. «Σφράγιση» σημαίνει ότι ένα αδιαπέραστο στρώμα καλύπτει το έδαφος. "Εξαντλημένη" σημαίνει ότι μια περιοχή δεν είναι πλέον διαθέσιμη για γεωργία ή δασοκομία.
Συμπέρασμα: Μόνο ένα κλάσμα της έκτασης που χρησιμοποιείται σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία είναι πραγματικά σφραγισμένο. Ωστόσο, αυτή η διαφοροποίηση θα ήταν ζωτικής σημασίας προκειμένου να μπορέσει να γίνει αντικειμενική συζήτηση σχετικά με μια ισορροπημένη στρατηγική για την προστασία του εδάφους.

Γεγονότα εναντίον συναισθημάτων

Γενικά, μπορεί να παρατηρηθεί ότι η δημόσια συζήτηση για το θέμα της κατανάλωσης γης τα τελευταία χρόνια γίνεται όλο και πιο λαϊκίστικη και ολοένα λιγότερο βασισμένη σε γεγονότα: γίνονται συχνά συγκρίσεις που είναι πολύ φορτισμένες συναισθηματικά («μπετόν», γήπεδα ποδοσφαίρου κ.λπ.) ή πλατείες σε αστικές περιοχές (!) χρησιμοποιούνται ως αντιπροσωπευτικά παραδείγματα της υποτιθέμενης υπερβολικής κατανάλωσης γης. Αν και τέτοιες μέθοδοι είναι σίγουρα αποτελεσματικές στην ομάδα στόχο τους, τείνουν να είναι παραπλανητικές: αφενός, το (υψηλότερο) ποσοστό κατανάλωσης γης χρησιμοποιείται τακτικά και παρουσιάζεται ως σφραγισμένο (ωστόσο, όπως αναφέρθηκε ήδη, ο βαθμός σφράγισης στην Αυστρία είναι μόνο το ήμισυ περίπου της κατανάλωσης γης). Από την άλλη πλευρά, παραβλέπεται (συνειδητά;) ότι ακόμη και μια ασφράγιστη περιοχή εξακολουθεί να θεωρείται χρησιμοποιούμενη περιοχή: το πάρκο της πόλης του Γκρατς, το πάρκο του Δούναβη του Λιντς, ο κήπος γύρω από μια μονοκατοικία στα προάστια της Βιέννης: όλα αυτά θεωρούνται χρησιμοποιούμενη περιοχή στα επίσημα στατιστικά στοιχεία, αλλά εξακολουθούν να συμβάλλουν θετικά στις τρέχουσες προκλήσεις (π.χ. Με αυτόν τον τρόπο, όλες οι προσπάθειες αποσφράγισης αστικών περιοχών περιορίζονται σε παραλογισμό.
Αντί για γενικεύσεις και παραπλανητικές, η συζήτηση χρειάζεται αντικειμενοποίηση και διαφοροποίηση: αντίθετα με τις δηλώσεις διαφόρων περιβαλλοντικών ΜΚΟ, η Αυστρία δεν είναι ο πολυαναφερόμενος ευρωπαϊκός πρωταθλητής όσον αφορά τη χρήση γης ή τη σφράγιση γης. Αντίθετα, η Αυστρία βρίσκεται στη μέση του πεδίου σε ολόκληρη την ΕΕ. Οι «πρωταγωνιστές» είναι η Ολλανδία και το Βέλγιο με επίπεδο σφράγισης που είναι σχεδόν τέσσερις φορές υψηλότερο. Η Γερμανία ακολουθεί στην τρίτη θέση με επίπεδο σφράγισης που είναι περίπου διπλάσιο από την Αυστρία.

Η πρωτοβουλία «Συμμαχία με την κοινή λογική» επιτελεί εκπαιδευτικό έργο

Προκειμένου να επανέλθει η συζήτηση σε αντικειμενικό επίπεδο, έχει δημιουργηθεί στην Αυστρία μια συμμαχία επαγγελματιών οικοδόμησης για να επιτελέσει σημαντικό εκπαιδευτικό έργο. Ειδικότερα, παρουσιάζεται η στατιστική βάση και οι πιθανές αρνητικές συνέπειες ενός αδιαφοροποίητου ανώτατου ορίου. Ένα τέτοιο ανώτατο όριο θα δημιουργούσε άλυτα προβλήματα για τις κοινότητες με πληθυσμιακή αύξηση και θα παρεμπόδιζε την παροχή στέγης στους ανθρώπους: τα έτη 2021 έως 2024, κατά μέσο όρο 33,5 km² ετησίως χρησιμοποιήθηκαν για κατασκευαστικούς σκοπούς. Με ανώτατο όριο έκτασης 2,5 εκταρίων την ημέρα, θα πρέπει να εξοικονομούνται 24,5 km² ετησίως. Αναπόφευκτα λοιπόν τίθεται το ερώτημα για το πού θα πρέπει να ζει ο αυξανόμενος πληθυσμός στο μέλλον.
Επιπλέον, ουσιαστικές περικοπές στις βιομηχανικές και εμπορικές κατασκευές, σε δημόσιες εγκαταστάσεις όπως σχολεία και νηπιαγωγεία και στην κατασκευή υποδομών θα ήταν αναπόφευκτες. Περαιτέρω συνέπειες θα ήταν η αύξηση των τιμών της γης και η απώλεια θέσεων εργασίας: εάν εφαρμοστεί ανώτατο όριο έκτασης 2,5 εκταρίων ημερησίως, περίπου 250.000 θέσεις εργασίας θα κινδύνευαν μακροπρόθεσμα. Από αυτούς, περίπου 105.000 ήταν στη βιομηχανία, 72.000 στον κατασκευαστικό κλάδο και 73.000 σε άλλους έμμεσα επηρεασμένους οικονομικούς τομείς.(Πηγή: «Κατανάλωση γης: Επιπτώσεις του προγραμματισμένου ανώτατου ορίου στην αγορά εργασίας, την κατασκευή κατοικιών και την επέκταση των υποδομών, Kreutzer Fischer Partner, Ιανουάριος 2024)

Σύναψη

Για έναν σοβαρό ποσοτικό προσδιορισμό ενός ανώτατου ορίου έκτασης, δεν υπάρχει μηχανισμός που να λαμβάνει υπόψη τις διαφορετικές συνθήκες (π.χ. μετανάστευση και μετανάστευση) στους δήμους της Αυστρίας και με τον οποίο μπορούν να αναπτυχθούν στόχοι σε τοπικό επίπεδο. Σε κάθε περίπτωση, ένα αυθαίρετα και μονομερώς καθορισμένο ανώτατο όριο δεν αποτελεί λύση, καθώς στερεί από τους δήμους κάθε περιθώριο δράσης και αγνοεί τις αρνητικές οικονομικές και κοινωνικοπολιτικές συνέπειες που σκιαγραφήθηκαν παραπάνω.
Αντίθετα, μια προσεκτικά μελετημένη στρατηγική γης για τη βιώσιμη ανάπτυξη της Αυστρίας και η αντίστοιχη ασφάλεια σχεδιασμού θα ήταν μια θετική προσέγγιση. Ωστόσο, αυτό πρέπει σε κάθε περίπτωση να περιλαμβάνει μια συνολική εξέταση όλων των κριτηρίων που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη. Επιπλέον, θα ήταν καιρός να εδραιωθεί η πραγματική επιφανειακή σφράγιση - αντί της κατανάλωσης γης - ως κεντρική παράμετρος στα σχετικά στατιστικά στοιχεία και στον δημόσιο διάλογο.