Herstel sleept zich voort als een strudel”

Herstel sleept zich voort als een strudel”

“De richting is goed, maar het herstel sleept zich voort als een strudel.” Met deze levendige formulering opende Manfred Denk, voorzitter van de federale sector van handel en ambachten in de Oostenrijkse Kamer van Koophandel (WKÖ), op 10 oktober de economische persconferentie. De zin is emblematisch voor de huidige situatie van veel bedrijven in de kapitaalgoederensector: hoewel er tekenen zijn van stabilisatie, blijft de weg terug naar groei en ordedynamiek lang.

De situatie blijft gespannen

Terugkijkend op de eerste helft van 2025 kan worden vastgesteld dat de negatieve trends van voorgaande jaren aan het afzwakken zijn, maar nog geenszins zijn overwonnen. De nominale omzet in de handel en ambacht daalde met 1,6 procent; gecorrigeerd voor prijzen was er sprake van een reële daling van 3,9 procent. Dit betekent dat de daling ten opzichte van het voorgaande jaar minder uitgesproken is (2024: -7,5 procent), maar de ordersituatie blijft op veel gebieden gespannen – vooral bij het midden- en kleinbedrijf, dat de ruggengraat van de sector vormt.

De bouwsector vertoont de eerste tekenen van leven

Er komen positieve impulsen uit de sector die onlangs diep in een crisis verkeerde: de bouwsector. Zoals Christina Enichlmair van KMU Research Austria uitlegde, laten de huidige cijfers van het derde kwartaal van 2025 een stijging van de bestellingen zien van 7,2 procent in de belangrijkste bouwsector, en de hulpbouwsector zelfs met 10,2 procent. Hetzelfde geldt hier: de cijfers moeten worden gezien tegen de achtergrond van enorme dalingen in voorgaande jaren – maar ze zijn nog steeds een signaal van stabilisatie, zegt Enichlmair.

Andere sectoren in de bouwgerelateerde sector blijven echter onder druk staan:

• Holzbau: –9,5 Prozent
• Metalltechnik: –10,1 Prozent
• SHK (Sanitär-, Heizungs- und Lüftungstechnik): –9,2 Prozent

Gemiddeld ligt de orderportefeuille in de kapitaalgoederengerelateerde transacties slechts 0,4 procent onder het niveau van vorig jaar – een daling die volgens Enichlmair nu “nauwelijks merkbaar” is. Ook de stemmingsbarometer verbetert: in het derde kwartaal meldde 22 procent van de bedrijven een goede bedrijfssituatie en 25 procent een slechte. Het resulterende saldo van -3 procentpunten bevindt zich dus nog maar net in negatief gebied.

Voorzichtige vooruitzichten voor het vierde kwartaal

Over het geheel genomen blijven de verwachtingen voor het huidige vierde kwartaal voorzichtig. Luidruchtig MKB-onderzoek Oostenrijk Slechts 16 procent van de bedrijven verwacht dat de inkomende bestellingen of verkopen zullen stijgen. 59 procent verwacht dat de ontwikkeling gelijk blijft, 25 procent verwacht een daling. Dit resulteert in een netto negatieve verwachtingswaarde van –9 procentpunt.

Christina Enichlmair wees er echter op dat deze waarden hoger liggen dan die van het voorgaande kwartaal en de vergelijkbare kwartalen van voorgaande jaren – een voorzichtig optimistisch signaal. “Er is een trendomkering zichtbaar, het dieptepunt is voorbij, maar het blijft een uitdaging”, concludeerde ze. De grootste hoop is gevestigd op een duurzame heropleving van de bouwsector, waarvan de handel verderop in de keten ook zou kunnen profiteren.

Onzekerheid veroorzaakt door financieringsbeleid

Het overheidsfinancieringsbeleid blijft een centraal thema voor bedrijven, vooral in verband met de ombouw van verwarming en de renovatie van gebouwen. Denk had scherpe kritiek op het vorige model: “Stop and Go maakt het onmogelijk om verstandig te plannen.”
De stilte in de orders in de zomer is grotendeels te wijten aan de onzekerheid rond de toekomst van de financiering. Maar de eerste duidelijkheid is er nu: vanaf november moet er één zijn nieuwe financieringsstructuur worden van kracht – over een periode van vijf jaar, met een subsidiepercentage van ongeveer 30 procent voor vervanging van verwarming, isolatie en vervanging van ramen. Denk er eens over na: “Het is beter om wat minder financiering te hebben, maar om planbaarder, efficiënter en onbureaucratischer te zijn – dat is belangrijk voor ons.”

Kostendruk en bureaucratie zijn een last

“We hebben voortdurend hogere energiekosten, hogere arbeidskosten per eenheid product en een inflatie die nog steeds te hoog is.” Manfred Denk wees op de concurrentienadelen van Oostenrijkse bedrijven ten opzichte van de buurlanden, vooral in de metaal- en staalbouw. “We hebben dringend structurele hulp nodig”, was zijn duidelijke eis. Voor hem is één ding zeker: “Het terugdringen van de bureaucratie is een gratis verademing.”
Deze eis werd ook bevestigd door Reinhard Kainz, directeur van de federale handels- en ambachtssector. Kainz sprak van “extra lasten zonder toegevoegde waarde” en gaf twee concrete voorbeelden: de EU-ontbossingsverordening, die vanwege onduidelijkheid niet kunnen worden geïmplementeerd, evenals de verplichting om statiegeld te accepteren voor wegwerpdrankverpakkingen, wat buitensporige eisen stelt aan kleinere, reizende levensmiddelenbedrijven op het platteland.

Hoger beroepsonderwijs

Er waren bemoedigende signalen uit de onderwijssector: de eerste hogere kwalificatie op het gebied van technisch advies voor energie-efficiëntie is sinds september 2025 officieel van start gegaan in Oostenrijk. HBQ (Hogere Beroepskwalificatie) is gericht op specialisten met een passende opleiding, bijvoorbeeld in de HVAC-sector of schoorsteenvegen. Denk: “Dit is een echte weg naar vooruitgang – zonder dat je een universiteit of hogeschool hoeft te doorlopen.” Verdere kwalificaties op het gebied van metaaltechnologie, toerisme en handel zijn in de planning. De maatregel is bedoeld om de kloof tussen de leerlingkwalificatie (NQF 4) en het masterexamen (NQF 6) te dichten. Denk spreekt van een beslissende stap in de richting van het veiligstellen van geschoolde arbeidskrachten.

Vaardigheidswedstrijden: podium voor de besten

Manfred Denk was zichtbaar trots op de sterke prestatie op de persconferentie Team Oostenrijk op EuroSkills 2025 en nam ontslag met het oog op de Oostenrijkse vaardigheden Het volgende grote evenement voor beroepsopleidingen is in november. De redactie van Handwerk und Bau vervolgde: Veel bedrijven worden in het dagelijks leven met totaal verschillende uitdagingen geconfronteerd - zoals een gebrek aan algemene opleiding, een gebrek aan motivatie of sociale tekorten onder leerlingen. Denk bevestigde deze problemen, maar benadrukte ook het ontwikkelingspotentieel van jongeren in het onderwijs. Vooral bedrijven kunnen vaak oriëntatie en stabiliteit bieden die elders ontbreekt. De vaardigheidswedstrijden zijn geen tegenstrijdigheid, maar eerder een aanvullend signaal: ze laten zien wat mogelijk is als training succesvol is en perspectieven worden gecreëerd.
Denk heeft ook kritiek op het schoolsysteem: “Ik betwijfel of de lessen van vandaag echt de hulpmiddelen voor het leven bieden.” De basis van waarden is veranderd, het doel van ‘welvaart door hard werken’ werkt slechts in beperkte mate. Het is cruciaal dat jongeren betekenis zien in hun werk. Denk noemt groene banen in de bouwtechnologie als voorbeeld: “Als ik kan overbrengen dat iemand specifiek bijdraagt ​​aan de klimaatverandering, motiveert dat.”

Woonpakket 2024: impact beheersbaar

Op de vraag naar de gevolgen van de Woningpakket van de vorige regering Denk antwoordde nuchter: 'Ik zie geen merkbare effecten. Maar ik denk wel dat het heeft geholpen de neerwaartse trend af te remmen. Dat was goud waard.' Maar nu is het tijd om te hopen op een duurzamere opleving – ondersteund door de bouwsector als economische motor.

Zelfs als de richting nu de goede kant op gaat, blijft het momentum laag: de verlangde opleving voltrekt zich langzaam en traag – of, zoals Manfred Denk het uitdrukte, ‘als een strudeldeeg’ – uitgerekt, ongelijk verdeeld en vol weerstand. Wat nu nodig is, is planning, structurele hulp en het vertrouwen dat de overgang van stabilisatie naar echt herstel meer is dan slechts een sprankje hoop.